سولفید ( به انگلیسی: Sulfide ) یک آنیون غیرآلی از گوگرد است که ترکیب شیمیایی آن S 2 − است و یا هر ترکیبی که حاوی یک یا چند یون S 2 − باشد. سولفیدهای آزاد محلول ( H 2 S و HS − و S 2 − ) خوردگی بسیار بالایی بر روی بسیاری از فلزات مانند فولاد، فولاد زنگ نزن و مس ایجاد می کنند. سولفیدهای موجود در محلول آبی مسئول خوردگی تنشی ( SCC ) فولاد هستند و به عنوان ترک تنشی سولفیدی نیز شناخته می شوند. خوردگی یک مشکل عمده در بسیاری از تاسیسات صنعتی فراوری سولفیدها است از جمله کارخانه های سنگ معدن سولفید، چاه های نفت عمیق، خطوط لوله انتقال روغن ترش و کارخانه های کاغذ کرافت. خاصیت بازی این ترکیب به حدی است که در آب های به شدت قلیایی نیز در غلظت های بالا مشاهده نمی شود و در پی اچ ۱۵ غیرقابل شناسایی است. این آنیون با فلزات گوناگون واکنش می دهد و سولفید فلزی می سازد. همچنین ترکیبات بسیاری از کانی ها دارای سولفید است.
معنی کلمه سولفید در دانشنامه آزاد فارسی
سولفید (sulphide) ترکیب حاصل از گوگرد و عنصری دیگر. در این ترکیب گوگرد عنصر الکترونگاتیوتر است (← الکترونگاتیویته). سولفیدها در برخی کانی ها یافت می شوند. برخی از سولفیدهای بسیار فرار بوی ناخوشایندی دارند؛ مثلاً سولفید هیدروژن بوی تخم مرغ گندیده می دهد.
جملاتی از کاربرد کلمه سولفید
این دومین پروتئین از ۴ رشتهٔ غیر موازی بتا و ۲ مارپیچ کوتاه آلفا و همچنین یک حلقهٔ بلند بهشدت انعطافپذیر تشکیل شدهاست و تفاوتش با چهار دومین دیگر در داشتنِ سه پیوند دیسولفید درونی و یک حلقهٔ انتهایی کربوکسیل اضافی است.
دیفنسینها، پپتیدهایی کاتیونی و میکروبکش هستند که بین ۲ تا ۶ کیلو دالتون وزن دارند و علیه بسیاری از باکتریهای گِـرَم منفی، گِـرَم مثبت، قارچها و ویروسهای پوششدار مؤثرند و در درون مولکول خود سه جفت پیوند دیسولفیدی نیز دارند. دیفنسینهای پستانداران بر پایه اندازه و نوع پپتیدهای دیسولفیدی خود به سه گروه «آلفا»، «بتا» و «تتا» تقسیمبندی میشوند. آلفا-دیفنسینها که در انسان، میمون و برخی جوندگان یافت شدهاست، در نوتروفیلها، برخی ماکروفاژها و سلولهای پانت روده باریک به فراوانی وجود دارند.
در شناسایی معدن مس، از روی سطح زمین، اگر در آن محل آزوریت پیدا شد به این معنی است که در آنجا سنگ معدن سولفید مس وجود دارد. البته ممکن است آزوریت با مالاکیت همراه باشد و در آنجا رنگهای آبی تا سبز روشن دیده شود که همه اینها گواه وجود سنگ معدن مس در آن منطقهاست.
با وجود آنکه در سال ۱۸۲۳ فردریش وهلر توانست به صورت آزمایشگاهی اوره را تولید کند اما همچنان تا اواخر دههٔ ۱۸۴۰ میلادی بسیاری از شیمیدانان بر این باور بودند که برای ایجاد ترکیبهای آلی به ماده یا نیروی ویژهٔ حیات نیاز است. کولبه این اندیشه را توسعه داد که میتوان از مواد غیرآلی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم ترکیبهای آلی تولید کرد. او توانست با چند فرایند از کربن دیسولفید، اسید استیک را تولید کند (۱۸۴۳-۴۵). همچنین او توانست پیشبینی کند که الکلهای دوتایی و سه تایی نیز وجود دارند. این مطلبها بعدها به اثبات رسید.
در فرایند آهنگری از روانکارهای مختلفی میتوان استفاده نمود در آهنگری داغ از گرافیت، دی سولفید مولیبدن و پودر شیشه استفاده میشود. در آهنگری داغ معمولاً قالب مستقیماً به روانکار آغشته میشود، در آهنگری سرد قطعه به روانکار آغشته میشود. روش کاربرد و یکنواخت نمودن ضخامت روانکار روی بلانک در کیفیت محصول مهم است.
در صورت وجود گوگرد در ترکیب آلی، سدیم مذاب آن را به سدیم سولفید تبدیل میکند. یونهای سولفید به راحتی با استفاده از سدیم نیتروپروساید شناسایی میشوند. رسوب حاصل، به رنگ بنفش میباشد.
یکی از کارهای بزرگ او در علم شیمی اکتشاف زرنیخ (سولفید آرسنیک) در سال ۱۲۵۰ م است.
سازوکار عمل تمامی محلولهای سیاه قلم مس براساس ایجاد قشر نازکی از اکسید یا سولفید مس یا ترکیبی از این دو بر سطح فلز مس استوار است.
آنتیموان خالص و ترکیباتش بسیار سمی است؛ پس باید در کار با آنها احتیاط لازم را به کار بست. منبع اصلی آنتیموان کانی به نام استیبنیت است که سولفیدی از آن عنصر است. همچنین در کانیهای دیگر از جمله آلمینیت و گهگاهی به صورت خالص یافت میشود گر چه تا قرن هفدهم کسی نتوانسته بود آن را به شکل خالص از کانی جدا کند.
اکسید آلومینیوم واکنشهای مختلفی را که از نظر صنعتی مفید هستند، تجزیه میکند. اکسید آلومینیوم در بزرگترین کاربرد خود، کاتالیزور فرایند کلاوس برای تبدیل گازهای زائد سولفید هیدروژن به گوگرد اولیه در پالایشگاهها است. همچنین برای گرفتن آب الکلها و تبدیل آن به به آلکنها مفید است.