خراطی

قوله: مَثْنی‌ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ کقوله عز و جل. فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنی‌ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ یعنی اثنین اثنین و ثلاثة ثلاثة و اربعة و الفتح فی ثلاث و رباع لانّها معدولتان عن ثلاثة ثلاثة و اربعة اربعة و هما و مثنی فی موضع خفض لأنّهما نعوت اجنحة و قوله: مَثْنی‌ وَ فُرادی‌ فی سورة سبا فی موضع النصب علی الحال تقول: دخلوا احاد احاد و ثناء و ثلاث و رباع کذلک الی العشرة. أُولِی أَجْنِحَةٍ اولوا جمع ذووا و لات جمع ذات یقال رجل ذو قوّة و رجال اولو قوّة و امرأة ذات حمل و نساء اولات حمل و یقال ایضا رجل ذو قوّة و رجال ذوو قوی و امراة ذات حمل و نساء ذوات احمال، یَزِیدُ فِی الْخَلْقِ ای فی خلق الملائکة ما یشاء وردت فی عجائب صور الملائکة اخبار یقال انّ حملة العرش لهم قرون و هم فی صورة الاوعال و فی الخبر انّ فی السماء ملائکة نصفهم ثلج و نصفهم نور و ملائکة نصفهم ثلج و نصفهم نار تسبیحهم: یا من یؤلّف بین الثّلج و النّار الّف بین قلوب المؤمنین‌ و قیل: لم یجمع اللَّه عز و جل فی الارض لشی‌ء من خلقه بین الاجنحة و القرون و الخراطیم و القوالم الّا لا ضعف خلقه و هو البعوض و قال الزهریّ فی قوله: یزید فی الخلق ما یشاء و هو الصوت الحسن و روی فی بعض الاخبار انّ النّبی (ص) قال: زینوا القرآن باصواتکم‌ و هذه الرّوایة ان صحّت فمعناه: زیّنوا اصواتکم بالقرآن فقدم الاصوات علی مذهبهم فی قلب الکلام کقول العرب: عرضت الناقة علی الحوض، ای عرضت الحوض علی النّاقة و قال الشّاعر:

خزینه چون ره مازندران پر ازگل و لای جماعتی چو خراطین درو گزیده مقام

ملکی و گیوه‌های آباده در نهایت ظرافت، استحکام و دقت، تهیه شده و در نوع خود بی‌مانند است. قالی و قالیچه آباده ای از صنایع دستی مرغوب این شهرستان است که متأسفانه تولید آن به شدت کاهش یافته و رفته رفته به دست فراموشی سپرده می‌شود.از دیگر رشته های صنایع دستی آباده میتوان به گیوه بافی،دست بافته ها فرش دستباف گلیم نمد مالی،ساخت آلات موسیقی سنتی،تراش سنگهای قیمتی،سراجی سنتی،چلنگری،سفالگری،معرق کاری،خراطی،رودوزیهای الحاقی،میناکاری،منبت مبل و قلمکاری روی مس اشاره نمود.

همچنین ضریح چوبی نسبتاً بزرگی که به گفته مؤلف کتاب آثار تاریخی تهران به سبک معروف خانه مربع خراطی شده و در زمان قاجاریه ساخته شده و احتمالاً ضریح فعلی همان ضریح است که روی مرقد نصب شده است. مرقد امام زاده ابوالحسن پوشیده از کاشیهای فیروزه‌ای رنگ بوده و امامزاده در میان ضریح قرار دارد که اخیراً نیز ضریح نقره‌ای جدیدی توسط شخص خیری برای این بقعه ساخته و نصب شده است. این بقعه از امکانات رفاهی مناسبی برای استفاده زائرین برخوردار می‌باشد و بنای مزبور جزو آثار تاریخی به ثبت رسیده می‌باشد

تهیهٔ روغن خراطین به دو صورت (سنتی و صنعتی) انجام می‌شود. بدین صورت که برای تهیه به روش سنتی باید ابتدا کرم خاکی خشک شده یا پودر این کرم را تهیه کرد و سپس با استفاده از روغن زیتون یا کنجد اقدام به روغن‌گیری کرد. در روش صنعتی نیز روغن به صورت مستقیم از طریق دستگاه‌های روغن‌گیری از کرم خراطین (ایزینیا فتیدا) تهیه می‌شود.

بود جان یکی ردف خراطین بود روح یکی جفت سموات

رمح تو نیندیشد از بارقه ابطال ثعبان نکند پروا از سعی خراطینا

ازاله وجود قساوت آمودش منشا نشاط ساحت عالم آمد و ورود ناسعادت موردوش موجب اندوه تیول داران اصقاع جهنم، ریح حیاتش از مقعد جهان جست و ریش تعلقش از چنگ آسمان، خراطین شمایلی که چون کرم معده مزاج عالمی را رنجور داشت از روده شخص زندگانی مندفع آمده، کنون در مبرز لحد دروازه کونش معبر مار و مور است و قذر وجودش طعمه کرمان گور، قطعه:

تمامی روغن‌ها به روش مکانیکی یا فشردن روغن‌گیری می‌شوند به جز روغن خراطین که شیوه‌ای متناسب با خودش را دارد.

گر نه صدفی باری همجنس خراطین شو ور نه ملکی آخر در جرگ شیاطین شو

دشمنشان دزگشا به زور خراطیم خود همه بی دست و پا به سان خراطین

این خراطین بین که با این عقل و این دانش، سخن از سماک اعزل و از نسر طائر گفته‌اند