برنامه‌ریزی خطی
معنی کلمه برنامه‌ریزی خطی در دانشنامه عمومی

برنامه‌ریزی خطی

معنی کلمه برنامه‌ریزی خطی در دانشنامه عمومی

برنامه ریزی خطی، یا همان بهینه سازی خطی، روشی در ریاضیات است که به پیدا کردن مقدار کمینه یا بیشینه از یک تابع خطی روی یک چندضلعی ( یا چندوجهی ) محدب می پردازد. این چندضلعی محدب در حقیقت نمایش نموداری تعدادی محدودیت از نوع نامعادله روی متغیرهای تابع است. به بیان ساده تر، به وسیله برنامه سازی خطی می توان بهترین نتیجه ( مثلاً بیشترین سود یا کمترین هزینه ) را در شرایط خاص و با محدودیت های خاص به دست آورد. محل اصلی استفاده برنامه ریزی خطی در مدیریت و اقتصاد است، اما در مهندسی نیز کاربردهای فراوانی دارد. در واقع برنامه ریزی خطی بخشی از برنامه ریزی ریاضی و تحقیق در عملیات موسوم به علم مدیریت است که اولین بار توسط نیروی هوایی ارتش آمریکا بکار گرفته شد. می توان گفت حدود یک چهارم کل محاسبات علمی که بر روی رایانه انجام گرفته است، به برنامه ریزی خطی و مشتقات آن مربوط می شود.
مسئلهٔ حل مجموعه ای از نامعادلات خطی از زمان فوریه مطرح بوده است. برنامه ریزی خطی به عنوان یک مدل ریاضی در زمان جنگ جهانی دوم شکل گرفت تا خرج ها و بازگشت های مالی را طوری سامان بخشد که به کاهش هزینه های ارتش و افزایش خسارات دشمن بینجامد. این طرح تا سال ۱۹۴۷ سری باقی ماند. پس از جنگ، بسیاری از صنایع به استفاده از آن پرداختند. پایه گذاران این حوزه جورج دانتزیگ منتشرکنندهٔ روش سیمپلکس در سال ۱۹۴۷، جان فون نویمان مطرح کننده نظریه دوگانگی در همان سال، و لئونید کانتروویچ ریاضیدان روس که از تکنیک های مشابهی پیش از دانتزینگ استفاده کرد و نوبل سال ۱۹۵۷ را برد هستند. نخستین بار در سال ۱۹۷۹ لئونید خاچیان نشان داد که مسئله برنامه ریزی خطی در مرتبه زمانی چندجمله ای قابل حل است. اما پیشرفت اساسی تر زمانی حاصل شد که نراندرا کارمارکار یک روش نقطه داخلی جدید برای حل این مسائل معرفی کرد. مثال دانتزینگ برای منتصب کردن هفتاد نفر به هفتاد شغل متمایز کارآمدی برنامه ریزی خطی را به نمایش می گذارد. توان محاسباتی لازم برای آزمودن همهٔ جایگشتهای ممکن این مسئله بسیار بالاست. این تعداد از تعداد ذرات موجود در عالم بیشتر است. با این حال، پیدا کردن پاسخ بهینه با تبدیل مسئله به یک مسئله برنامه ریزی خطی و حل آن با روش سیمپلکس تنها لحظه ای طول می کشد.
الگوریتم سیمپلکس که توسط جورج دانتزینگ شکل گرفت، مسائل برنامه ریزی خطی را به این ترتیب حل می کند که یک جواب قابل قبول در یکی از رئوس چندضلعی فراهم می کند و سپس در راستای اضلاع چندضلعی به طرف رئوسی با مقدار بالاتری از تابع هدف حرکت می کند تا این که به نقطه بهینه برسد. اگرچه در عمل این الگوریتم بسیار کارآمد است و می تواند با در نظر گرفتن برخی پیش گیری های مربوط به جلوگیری از ایجاد دور، با اطمینان جواب بهینه مطلق را بیابد، اما در حالاتی که به اصطلاح بدترین حالت نامیده می شوند عملکرد بدی دارد. تا حدی که می توان مسائل برنامه ریزی خطی طراحی کرد که روش سیمپلکس برای حلشان در برخی مراحل زمانی از مرتبه زمانی نمایی نیاز داشته باشد. حتی در دورانی دانشمندان نمی دانستند که این مسائل راه حل چندجمله ای هم دارند.

معنی کلمه برنامه‌ریزی خطی در دانشنامه آزاد فارسی

برنامه ریزی خطّی (linear programming)
در ریاضیات و اقتصاد، مجموعه ای از روش ها برای یافتن بیشینه (ماکسیمم) و کمینه (مینمم) متغیرهای خاصی که در معادله ها یا نامعادله های خطی صدق می کنند. این بیشینه ها و کمینه ها برای نشان دادن «بهترین» جواب، با توجه به هدف هایی از قبیل بیشینه سازی سود یا کمینه سازی زیان، به کار می روند.
برنامه ریزی خطی (رایانه). برنامه ریزی خطی (رایانه) (Linear Programming)
برنامه یا تکنیکی که با مدل سازی یکی از مسائل دنیای واقعی و تبدیل هدف و محدودیت ها به مدل های ریاضی به حل مسئله و پیداکردن شرایط بهینه می پردازد. با استفاده از نرم افزار برنامه ریزی خطی نه تنها در وقت صرفه جویی می شود بلکه خروجی کامل و زیبایی دارد که می تواند به صورت نوشتاری و گرافیکی حل مسئله را نمایش دهد. ظهور رایانه های الکترونیکی و تکنیک های پردازش داده ها پیشرفت های زیادی را در زمینه برنامه ریزی خطی موجب شده است و این شیوه در حال حاضر به طور گسترده برای مقاصد صنعتی و نظامی به کار گرفته می شود.

معنی کلمه برنامه‌ریزی خطی در ویکی واژه

شاخه‌ای از ریاضی که تابعی خطی را با در نظر گرفتن تعدادی قید خطی کمینه یا بیشینه می‌سازد.

جملاتی از کاربرد کلمه برنامه‌ریزی خطی

تعدادی از مسائل ریاضیات پیوسته دقیقاً با یک الگوریتم حل می‌شوند که به روش‌های مستقیم حل مسئله معروف‌اند. برای مثال، روش حذف گوسی برای حل دستگاه معادلات خطی، و نیز الگوریتم غیرمرکب مورد استفاده در برنامه‌ریزی خطی را می‌توان ذکر نمود. در مقابل، برای بسیاری از مسائل روش حل مستقیم وجود ندارد و باید از روش‌های دیگری مانند روش تکرارشونده استفاده شود.