معنی کلمه امام هادی در دانشنامه آزاد فارسی
(یا: امام علی النقّی، ملقّب به هادی و نقی، و مکنّی به ابوالحسن) شهرت علی بن محمد (ع)، امام دهم از امامان دوازده گانه نزد شیعۀ امامیه، و معصوم دوازدهم از چهارده معصوم. چون با فرزند خود امام حسن عسکری (ع) در محلۀ عسکر اقامت گزیدند، به عسکریین نیز معروف اند. پدرش امام جواد (ع) و مادرش بانوی با فضیلتی از مردم مغرب به نام سمانۀ مغربیه بود. پس از شهادت پدرش در ۲۲۰ق، در ۸ سالگی به امامت رسید. دورۀ ۳۴سالۀ امامت او با خلافت معتصم، واثق، متوکّل، منتصر، مستعین و معتز عباسی هم زمان بود. امام هادی نخست در مدینه اقامت داشت و به نشر تعالیم دینی می پرداخت، تا این که متوکل در ۲۳۲ق به خلافت رسید. او که در دشمنی با خاندان پیامبر در میان خلفای عباسی سرآمد بود، از نفوذ معنوی امام در مدینه بیمناک شد. به همین سبب، یحیی بن هرثمه را مأمور بردن امام به سامرا کرد. و او آن حضرت را با خود به سامرا برد (۲۴۳ق). شیعیان از شهرهای دیگر برای زیارت وی به سامرا روی می آوردند و هدایایی به عناوین مختلف می فرستادند. بعضی از رجال دربار خلافت نیز به آن حضرت ارادت داشتند، تا آن جا که این امر موجب حسد و ناراحتی بعضی از درباریان شد. رفتار متوکل با امام به ظاهر محترمانه بود، ولی پیوسته او را زیر نظر داشت و در فراهم آوردن زمینۀ اذیت و هتک آن حضرت کوتاهی نمی کرد و گاهی دستور به احضار، حبس، و یا جست وجوی منزل آن حضرت می داد. پس از درگذشت متوکل، به ترتیب منتصر، مستعین و معتز روی کار آمدند. امام هادی سرانجام در ۲۶ جمادی الآخر ۲۵۴ق به دسیسۀ معتز عباسی مسموم و شهید شد. پیکر آن حضرت را در خانۀ خویش در سامرا به خاک سپردند. امام هادی (ع) یک همسر به نام سوسن یا سلیل، چهار پسر به نام های حسن، حسین، محمد و جعفر، و یک دختر به نام عایشه یا علیه داشت. حسن عسکری (ع) پس از وی به امامت رسید، حسین و محمد در حیات آن امام از دنیا رفتند، و جعفر نیز بعد از وفات برادرش امام عسکری (ع)، ادعای امامت کرد و به جعفر کذّاب شهرت یافت. احادیث، مواعظ و ادعیۀ امام هادی (ع) در کتاب های مختلف حدیث آمده است. همچنین، تألیفات و رساله هایی در عقاید و احکام به ایشان نسبت داده اند. از میان اصحاب معروف امام هادی (ع)، ابن سکیت و عبدالعظیم حسنی از شهرت بسیاری برخوردارند. در سیرۀ امام هادی (ع) نوشته اند که او پاکدل ترین و راستگوترین خلق بود، و اوقاتش در شب به نماز و عبادت و تلاوت قرآن و راز و نیاز با معبود می گذشت.