ابیراهی کروی
معنی کلمه ابیراهی کروی در دانشنامه عمومی
عدسی کروی در شعاعی برابر با شعاع کره، نقطه اپلاناتیک ( عدم وجود ابیراهی کروی ) دارد. مقدار متعارف ضریب شکست شیشه محدب ۱٫۵ است که نشان می دهد تنها ۴۳٪ از سطح عدسی کروی ( ۶۷٪ قطر ) مفید می باشد. این، اغلب نقص تلسکوپ ها و دیگر آلات محسوب می شود که بواسطه کروی بودن عدسی ها و آینه ها نسبت به حالت ایده ال، کمتر کانونی می کند. به دلیل ساخت آسان تر شکل های کروی نسبت به غیر کروی، این اثر دارای اهمیت است. در اغلب موارد استفاده از چندین المان کروی برای جبران این ابیراهی نسبت به یک تک عدسی کروی ارزان تر است.
ابیراهی کروی مثبت به این معنیست که پرتوهای خروجی خمیدگی زیادی دارنددر حالی که در ابیراهی کروی منفی، پرتوهای خروجی به قدر کافی خم نشدند. ابیراهی کروی متناسب با توان چهارم قطر و مرتبط با عکس توان سوم فاصله کانونی است، این در نسبت های کانونی کوچک یعنی لنزهای سریع واضح تر می باشد.
همه پرتوهای نوری رسیده از منبع دور نقطه ای ( مثل ستاره ) ، در تلسکوپ های کوچک متشکل از آینه های کروی با نسبت های کانونی کوچک تر ازf/10، در یک نقطه کانونی نمی شود. نوری که به قسمت داخلی آینه برخورد می کند نسبت به نور برخوردی به بخش خارجی کمتر کانونی می شود. از این رو تصویر دارای وضوح کمتری است نسبت به حالتی که ابیراهی وجود ندارد. به دلیل وجود ابیراهی کروی، تلسکوپ های کوچک تر از f/10 معمولاً با آینه های غیر کروی یا عدسی های تصحیح کننده ساخته می شود.
در سیستم های متشکل از عدسی، علاوه بر استفاده از عدسی کروی، می توان با به کارگیری ترکیب خاصی از عدسی های مقعر ومحدب ابیراهی کروی را کاهش داد.
گاهی در طرح های ساده می توان با محاسبه پارامترهایی، ابیراهی کروی را کمینه کرد؛ مثلاً در طرحی متشکل از یک تک عدسی با سطوح کروی و فاصله شیئی داده شدهo، فاصله تصویر i وضریب شکست n، می توان ابیراهی کروی را با تنظیم کردن نسبت شعاع هایR1وR2 سطوح جلو و عقب عدسی ها بدین صورت کاهش داد:
