سمسم

بود آن سمسمه نزد اطبا که چون کنجد بود در چشم بینا

فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ الذّرة النّملة الصّغیرة. و قیل: رأس نملة. و سئل ثعلب عن الذّرّة، فقال: مائة نملة حبّة و الذّرّة واحدة منها. و قیل: هی الواحدة من حشو الجوّ الّذی یظهر فی شعاع الشّمس من الکوّة، و قال یحیی بن عمّار: حبّة الشّعیر اربع ارزّات و الارزّة اربع سمسمات و السّمسمة اربع خردلات، و الخردلة اربع اوراق نخالة، و و رق النّخالة «ذرّة».

عباراتی که ذکرش بس ادق است بعرفان سمسمه گویند و حق است

خلاف است میان علما که ذرّه چیست. ابن عباس گفت: هی النّملة الصّغیرة، آن مورچه که از آن خردتر و کوچکتر مور نیست آن را ذرّه گویند. قومی گفتند: یکی از آن حشر هوا آن ساعت که آفتاب به روزن درافتد، آن ذرّه است. یحیی عمار گفت: یک دانه جو چهار ارز است، و یک ارز چهار سمسمه است، و یک سمسمه چهار خردل است، و یک خردل چهار و رق نخاله است، و یک و رق نخاله چهار ذرّه است.

از آنرو سمسمه اندر معارف عبارات ادق را خواند عارف

تم القصیدة ابقی الله شانکم بقاء سمسمة فی کیر حداد