ساعت آفتابی

علاءالدین ابوالحسن علی بن ابراهیم بن محمد بن همام انصاری یا مطعّم فلکی (۷۰۵–۷۷۷ هجری و ۱۳۰۴–۱۳۷۵ میلادی) اخترشناس و ریاضی‌دان عرب سوریه ای بود. وی یک ساعت آفتابی برای مسجد اموی ساخته بر روی مناره آن نصب کرد. تخصص وی در نجوم و علم مکانیک بود و عمدتاً بر روی طراحی و ساخت ساعت و اسطرلاب کار کرده‌است.

آناکسیماندروس به عنوان نخستین کسی شناخته شده که نقشهٔ جغرافیایی رسم کرده‌ است. هم استرابون و هم آگاتمروس (جغرافی‌دانان یونانی بعد) ادّعا می‌کنند که به گفتهٔ جغرافی‌دان اراتوستنس، آناکسیماندر اوّلین کسی بود که نقشهٔ جهان را منتشر کرد . او نقشه‌های دریایی‌اش را با راهنمایی‌ها و ملاحظاتی دربارهٔ اقوامی که احتمال داشت دریانوردان در راه با آن‌ها برخورد کنند، تکمیل کرده بود. وی همچنین مخترع گونه‌ای شاخص آفتابی (ساعت آفتابی) بود.

وی دارای دیدگاهی انتقادی نسبت به تحقیقات دیگران و استقلال فکری بوده‌است. این را می‌توان از ابداع روش جدیدی در تربیع سهمی، همچنین کار دربارهٔ ساعت آفتابی و برخورد انتقادی با نظریات بطلمیوس و ارسطو دریافت.ب

کتاب «الرخامه» خوارزمی که دربارهٔ ساخت ساعت آفتابی افقی نوشته شده‌است. این کتاب بیشتر برای تعیین اوقات نماز نوشته شده که بعدها اساس و پایه محاسبات مثلثات کروی قرار گرفت.

ابن شاطر در قرن ۱۴ میلادی دستگاهی ساخت که همزمان دارای ساعت آفتابی و یک قبله‌نما بود و می‌توانست زمان و جهت نماز را در هر محلی نشان بدهد.

از دیگر ساخته‌های ابن شاطر، دو ساعت آفتابی به جا مانده‌است. در ۷۷۳ ق ساعت آفتابی باشکوهی برای منارة شمالی مسجد اموی دمشق ساخت و قطعاتی از آن هم‌اکنون در باغ موزه ملی دمشق نگه‌داری می‌شود. صندوق الیواقیت الجامع لاعمال المواقیت ساعت آفتابی دیگری است که در مدرسه احمدیة حلب استفاده می‌شد و هم‌اکنون نیز در همان محل است.

سر کریستوفر رن از سال ۱۶۵۳ همکار بود و در سال ۱۶۵۸ یک ساعت آفتابی برای کالج ساخت. ساعت در ابتدا بر روی دیوار جنوبی نمازخانه قرار داده شد، اما در سال ۱۸۷۷ به چهار گوش (بالای ورودی مرکزی کتابخانه کودرینگتون) منتقل شد.