خشایثی

معنی کلمه خشایثی در ویکی واژه

به معنی شاه‌شاهان، شاهنشاه، عنوانی که به داریوش بزرگ اطلاق شده است. خشایثی ممکن است به سه بخش خِش - آیه -ثی قابل تجزیه باشد، ولی هجاوندی درست همان خِش - آیه - ثه بوده است.
خِشی و خَشی به معنی خوشی هنوز هم در برخی از گویش‌های ایرانی شنیده می‌شود.

جملاتی از کاربرد کلمه خشایثی

دربارهٔ علت نامگذاری این سلسله چند نظر مختلف مطرح شده‌است. اول اینکه محمد (مؤسس این حکومت) از اهالی فرغانه بود و شاهان فرغانه را اخشید (مانند خورشید) می‌خواندند و راضی بالله نیز برای اینکه محمد را تابع بغداد کند، در سال ۳۲۹ هجری لقب اخشید را به او اعطا کرد. دوم اینکه اخشید شکل سغدی واژهٔ ایرانی خشیته به معنی نورانی است. سوم اینکه طبق نظر اشپولر و گرشویچ این واژه از ریشهٔ خشایثیه به معنی فرمانروا گرفته شده‌است. چهارم اینکه کریستین سن واژه شاذ به معنی شاه را شکل دیگری از واژه اخشید دانسته‌است. اِخشید واژه‌ای سغدی به معنی شاه و فرمانروا است. این واژه هم‌ریشه با واژهٔ فارسی شاه و پارسی باستان خشایاثیه است. عنوان شاد در ترکی قدیم نیز از همین واژهٔ سغدی به وام گرفته شده‌است.