تولیم
معنی کلمه تولیم در دانشنامه عمومی
تولیم، عنصر شیمیایی با نماد Tm و عدد اتمی ۶۹ است. این ( سوم آخرین ) عنصر سیزدهم و انتپنولتیماته در گروه لانتانیدها قرار دارد. مانند سایر لانتانیدها، شایع ترین حالت اکسیداسیون است ۳، در اکسید، هالیدهای و سایر ترکیبات آن دیده می شود. در محلول آبی، مانند ترکیبات دیگر اواخر لانتانیدها، تولیم محلول ترکیبات مجتمع فرم با نه مولکول های آب.
در سال ۱۸۷۹، شیمیدان سوئدی آن ها Per Theodor Cleve در اربیم خاکی کمیاب از هم جدا یکی دیگر از دو جزء ناشناخته، که او به نام هولمیم و تولیم: این ترتیب اکسیدهای هولمیم و تولیم بود. نمونه نسبتاً خالص از فلز تولیم برای اولین بار در سال ۱۹۱۱ به دست آمد.
تولیم دوم حداقل فراوانی در لانتانیدها پس پرومتیوم، که تنها در مقادیر بسیار ناچیز بر روی زمین یافت می شود. این فلز به راحتی قابل اعمال با درخشش نقرهای رنگی است. آن نسبتاً نرم است و به آرامی در هوا کدر. با وجود قیمت بالا و نادر بودن آن، تولیم به عنوان منبع تشعشع در دستگاه های قابل حمل اشعه ایکس و در لیزرهای حالت جامد استفاده می شود. این نقش قابل توجهی بیولوژیکی ندارد و به ویژه سمی نیست.
تولیم خالص دارای روشن، درخشش نقرهای، که کدر در مجاورت با هوا. این فلز می توان با چاقو بریده آن را به عنوان سختی موس از ۲ تا ۳؛ چکش خوار و انعطاف پذیر است. تولیم فرومغناطیس زیر 32K، پادفرومغناطش بین ۳۲ و 56 K، و پارامغناطیس بالای 56 K می باشد. تولیم دارای دو شکل مختلف عمده: تتراگونال α - TM و با ثبات تر شش ضلعی β - TM.
تولیم کدر به آرامی در هوا و سوختگی به آسانی در ۱۵۰ درجه سانتی گراد به شکل تولیم ( III ) اکسید:
4 Tm + 3 O2 → 2 Tm2O3
تولیم کاملاً الکترون است و واکنش نشان می دهد به آرامی با آب سرد و کاملاً به سرعت با آب داغ به فرم هیدروکسید تولیم:
2 Tm ( s ) + 6 H2O ( l ) → 2 Tm ( OH ) 3 ( aq ) + 3 H2 ( g )
تولیم با تمام هالوژنها واکنش نشان داده. واکنش آهسته در دمای اتاق هستند، اما شدید بیش از ۲۰۰ درجه عبارتند از:
معنی کلمه تولیم در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه تولیم
فعالیت‌های آتشفشان نوادو دل تولیما در دورهٔ هولوسن شامل فوران‌هایی انفجاری بوده که از نظر اندازه از فوران‌های متوسط تا فوران‌های پلینیایی در نوسان بوده است. آخرین فوران عظیم این آتشفشان در حدود ۳۶۰۰ سال پیش روی داد. فوران‌های انفجاری کوچکتر تولیما در سده‌های نوزدهم و بیستم به ثبت رسیده که آخرین آن در سال ۱۹۴۳ بوده است.
نوادو دل تولیما آتشفشانی پوشیده از یخچال و با دامنه‌هایی شیبدار است که تضادی را با نیمرخ گستردهٔ آتشفشان نوادو دل روئیس واقع در شمال آن به وجود می‌آورد.
این آتشفشان جوان آندزیتی-داسیتی در طی ۴۰٬۰۰۰ سال گذشته شکل گرفته و با ارتفاع‌یافتن بر کاسه آتشفشانی ۳ کیلومتری ایجادشده در اواخر دورهٔ پلیستوسن، آن‌را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. دهانهٔ قیفی‌شکل آتشفشان به عمق تقریبی ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر در قلهٔ نوادو دل تولیمو قرار دارد.
آتشفشان ماچین آتشفشانی کوچک است که در منتهی‌الیه جنوبی تودهٔ روئیس-تولیما در حدود ۲۰ کیلومتری غرب شمال غربی شهر ایباگوئه واقع شده‌است. در دامنهٔ جنوبی این آتشفشان کالدرایی به قطر ۳ کیلومتر وجود دارد که سه گنبد گدازه داسیتی پوشیده از جنگل در درون آن تشکیل شده‌است.
آتشفشان تولیمان آتشفشان آندزیتی بزرگی است که در شمال آتشفشان آتیتلان در کرانهٔ جنوبی دریاچه آتیتلان قرار دارد. فعالیت‌های آتشفشانی در ناحیهٔ این دریاچه در حدود ۱۱ تا ۱۲ میلیون سال پیش آغاز شد و آتشفشان‌ها و کاسه آتشفشانی‌ای که امروزه در این ناحیه دیده می‌شوند طی چهار دوره رشد آتشفشان و فروپاشی کاسه آتشفشانی به‌وجود آمده‌اند که جدیدترین این فعالیت‌ها در حدود ۱.۸ میلیون سال پیش بوده‌است. وقوع فوران انفجاری عظیمی در حدود ۸۴۰۰۰ تا ۸۵۰۰۰ سال پیش سبب تشکیل کاسهٔ آتشفشانی آتیتلان شد که دریاچهٔ آتیتلان بخشی از این کالدرا را پر می‌کند. همچنین آتشفشان تولیمان همراه با دو آتشفشان چینه‌ای آتیتلان و سن پدرو در درون این کاسه به‌وجود آمده‌اند.
تولیمان دارای دو مخروط است. مخروط شمالی که مخروط اصلی این آتشفشان نیز به شمار می‌رود و دهانه‌ای آتشفشانی به قطر ۲۵۰ در ۱۵۰ متر در قلهٔ آن وجود دارد که کم‌عمق و بیضی‌شکل است و مخروط جنوبی که دهانهٔ اتشفشانی کوچکی نیز در قلهٔ این مخروط دیده می‌شود. سطح تولیمان در مقایسه با آتشفشان پوشیده از تفرای آتیتلان از لایه‌های ضخیم جریان‌های گدازه پوشیده شده‌است که این لایه‌ها در دامنهٔ شمالی آن ضخیم‌ترند.
اربیم طبیعی، شش ایزوتوپ پایدار دارد که اربیم-۱۶۶، فراوان‌ترین ایزوتوپ آن (با فراوانی نسبی ۳۳٫۵٪) است. تاکنون ۲۹ ایزوتوپ پرتوزای آن شناخته شده‌اند که پایدارترین آنها، اربیم-۱۶۹ با نیم‌عمر ۹٫۴ روز و اربیم-۱۷۲ با نیم‌عمر ۴۹٫۳ ساعت می‌باشند. عدد جرمی ایزوتوپ‌های اربیم در بازه ۱۴۳ و ۱۷۷ است. فراوان‌ترین شکل واپاشی در ایزوتوپ‌های سبک‌تر از اربیم-۱۶۶، جذب الکترون و در ایزوتوپ‌های سنگین‌تر، واپاشی بتا است. بنا بر این، محصول واپاشی در ایزوتوپ‌های سبک‌تر، هولمیم (با عدد اتمی ۶۷) و در ایزوتوپ‌های سنگین‌تر، تولیم (با عدد اتمی ۶۹) است.
آگاتولیمود دستگاه ایمنی را تحریک می‌کند و آزمایش‌های جهت استفاده از آن در پیشگیری و درمانِ سرطان، بیماری‌های عفونی، حساسیت‌ها و آسم انجام شده‌است.