تقریرات

همچنین آشتیانی به نقل از هاشم قزوینی می‌نویسد: «ما می‌خواستیم مطالب مرحوم نایینی را برای ما تقریر کند، بعد از آن که تقریرات حاج شیخ محمدعلی خراسانی کاظمینی مدائنی چاپ شد، معلوم شد که کثیری از مباحث را ایشان به گونه‌ای دیگر و مغایر با آنچه در تقریرات است، طرح نموده است.

ابراهیم بُصَیْله (؟ -۱۹۳۳م) مفسر و فقیه مالکی مصری بود. از اهالی روستای جناح در جرجا بود. «المطالب السنیة» در توحید، «تقریرات»، «الکنز الجلیل» در شش جلد، «مبادی النحو»، «تقریر علی حاشیة للصاوی» از آثار اوست. نسخه‌های خطی او در الازهر نگهداری می‌شود.

ملکوتی در سال ۱۳۴۷ برای دیدار با بستگان و دوستان و با نیت بازگشت به نجف به ایران آمد. کمی پس از ورود به ایران روابط دولت‌های ایران و عراق تیره شد و دولت عراق، اقدام به اخراج ایرانیان کرده و دیگر امکان بازگشت او به نجف نبود. این در حالی بود که کتابخانه و نوشته‌های علمی‌اش در نجف مانده بود. برای همین تصمیم گرفت در شهر قم اقامت کند. سرانجام پس از یک سال با پی‌گیرهای بسیار شاگردان پاکستانی‌اش، توانست کتابخانه را به قم انتقال دهد که در این نقل و انتقال، بعضی از کتاب‌های خطی و نفیس و یادداشت‌ها و تقریرات او خسارت اساسی دید.

کتاب‌های تقریرات درس قواعد فقه (۳ جلدی، در بخش‌های قضایی، اقتصادی و عبادی)، ارث بی‌وارث، تعارض اصل و ظاهر در فقه و قانون از آثار منتشرشدهٔ او است.

امیدگاها؛ این سال ها که اسمعیل در سمنان بود نامه به هر کس نگاشتم. کفالت بدو گذاشتم تا زودتر برساند و پاسخ نغزتر بستاند. این هنگام که به ری فرمود معلوم شد ده دوازده نامه که به سرکار آقا نگارش رفته در پای برد و عمدا ارسال نداشت، ایراد کردم تا سر مخالفت دانسته گردد. از قرار تقریرات سرد و خامش هویدا گردید که از شمار رنجشی دارد، و این حرکت بدان بوده تا من نیز برنجم و بدگمان گردم، و با وی در مخالفت همداستان شوم. زبانی آزارش نمودم که پیمان من هزار خصومت با ایشان شکسته نگردد. از کج پلاسی باز آی و تجدید صفا کن و سرگرانی های ماسلف را معذرت جوی. ولی نشنید و خشونت کرد، روی از او برتافتم.

ابیات حکیم الهی، ملا هادی سبزواری (۱۲۱۲–۱۲۹۰ه‍.ق) در حکمت الهی و مباحث مرتبط با آن (۱۰۴۹بیت) تحت عنوان المنظومه فی الحکمه شناخته می‌شود. همچنین شرح جامع او بر همین ابیات، به شرح منظومه، در نزد اهل حکمت شناخته شده‌است. این کتاب مجموعه تقریرات دروس سید رضی شیرازی و توضیحات لازم و ضروری پیرامون فهم هر قطعه از ابیات منظومه است. این اثر در دو مجلد و بیش از ۲۰۰۰ صفحه توسط انتشارات حکمت در سال ۱۳۸۳ برای اولین بار منتشر گردید و به عنوان کتاب برگزیدهٔ سال حوزه انتخاب گردید.

آشنائی حقیر با امام خمینی از ناحیه استادم حضرت آیت‌الله العظمی نجابت بود که از امام بسیار تعریف و تمجید می‌کردند. امام در آن وقت در فقه مبحث مکاسب و در اصول مبحث اوامر را می‌فرمودند و مرحوم آیت‌الله العظمی گلپایگانی بحث خارج طهارت را، که بنا به فرمایش مرحوم استاد در این دروس حاضر شدم و از برکات انفاس قدسیهٔ ایشان اوقاتم به هیچ وجه به بطالت نمی‌گذشت و درس‌ها را مطالعهٔ قبل و بعد می‌کردم و همه را می‌نوشتم که بحمد الله آن تقریرات هنوز موجود است.

وی هم‌زمان با تدریس و تحقیق و بحث مشغول تألیف و نگاشتن کتاب‌های مهم و چند رساله است همچنین کلیه تقریرات بحث‌های استادان خود را به رشته تألیف درآورده است.