تخمیس

معنی کلمه تخمیس در لغت نامه دهخدا

تخمیس. [ ت َ ] ( ع مص ) پنج گوشه گردانیدن. ( زوزنی ) ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( اقرب الموارد ). پنج رکن گردانیدن. || در نزد شاعران ، افزودن سه مصراع است به یک بیت ، که جمعاً پنج مصراع باشد. ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). شعر مخمس گفتن. رجوع به مخمس شود.

معنی کلمه تخمیس در فرهنگ معین

(تَ ) [ ع . ] (مص م . ) ۱ - پنج قسمت کردن ، پنج تایی کردن . ۲ - شعر مخمس سرودن .

معنی کلمه تخمیس در فرهنگ عمید

۱. (ادبی ) شعر مخمس سرودن.
۲. [قدیمی] پنج گوشه کردن.
۳. [قدیمی] پنج تایی کردن.
۴. [قدیمی] پنج قسمت کردن.

معنی کلمه تخمیس در فرهنگ فارسی

پنج قسمت کردن، پنج گوشه کردن، پنج تایی کردن
( مصدر ) ۱- پنج قسمت کردن . ۲- پنج گوشه ساختن پنج زاویه یی کردن . ۳- پنج تایی ۴- مخمس ساختن .کردن .جمع : تخمیسات .

معنی کلمه تخمیس در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تخمیس به معنای خارج کردن خمس مال است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،ج ۲، ص۴۰۰.
...

معنی کلمه تخمیس در ویکی واژه

پنج قسمت کردن، پنج تایی کردن.
شعر مخمس سرودن.

جملاتی از کاربرد کلمه تخمیس

دین درختیست، در دلش بنشان شرع تخمیست، در دماغش کار
جز جور کار طبع به کین مایل تو نیست تخمیست دوستی که در آب و گل تو نیست
بیرحمی و یک ذره وفا در دل تو نیست تخمیست مروت ‌که در آب و گل تو نیست
فامّا صدقات المسلمین فمصرفها اهل السهام علی ما قال اللَّه تعالی: إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساکِینِ... الآیة... و اما الغنائم فانها کانت فی بدو الاسلام لرسول اللَّه یصنع بها ما یشاء کما قال اللَّه تعالی: قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ. ثمّ نسخ بقوله: وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ الآیة. و امّا الفی‌ء فانّه کان یقسم علی عهد رسول اللَّه (ص) علی خمسة و عشرین سهما اربعة اخماسها و هی عشرون سهما لرسول اللَّه (ص) یفعل بها ما یشاء و یحکم فیها بما اراد، و الخمس الباقی یقسم علی ما یقسم علیه خمس الغنیمة. و اختلفوا فی مصرف الفی‌ء بعد رسول اللَّه (ص) فقال قوم: هو للائمة بعده و للشافعی فیه قولان: احدهما للمقاتلة و الثانی لمصالح المسلمین و یبدأ بالمقاتلة ثمّ بالاهمّ فالاهمّ من المصالح و اختلفوا فی تخمیس مال الفی‌ء فذهب بعضهم الی انّه یخمس فخمسه لاهل خمس الغنیمة و اربعة اخماسه للمقاتلة او للمصالح، و ذهب الاکثرون الی انّه لا یخمس بل مصرف جمیعه واحد و لجمیع المسلمین فیه حقّ. قرأ عمر بن الخطّاب رضی اللَّه عنه قال: ما أَفاءَ اللَّهُ عَلی‌ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُری‌ حتی بلغ لِلْفُقَراءِ «وَ الَّذِینَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ» وَ الَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ ثمّ قال هذه استوعبت المسلمین عامّة و ما علی وجه الارض مسلم الّا له فی هذا الفی‌ء حقّ الّا ما ملکت ایمانهم، قوله: «کَیْ لا یَکُونَ» ای الفی‌ء، «دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ» و الأقویاء فیغلبوا علیه الفقراء و الضعفاء و ذلک انّ اهل الجاهلیّة کانوا اذا غنموا غنیمة اخذ الرئیس ربعها لنفسه و هو المرباع، ثمّ اصطفی بعد المرباع ما یشاء و فیه یقول شاعرهم:
وفا تخمیست در آب و گل ما نروید این گیاه از هر زمینی
آن یک، اشعار من نماید تخمیس وین یک، گفتار من نماید تفسیر
از آثار شعری ابوبکر یقین می‌توان از کتاب (مثنوی منظوم تاریخ کهن آریانا) نام برد که در دهه ۶۰ خورشیدی منظوم شده‌است. کتاب دیگر ابوبکر یقین زیر نام تخمیس غزلیات حافظ است که در سال ۱۳۸۵ خورشیدی از طریق نشر زیتون در تهران به چاپ رسیده‌است. از آثار دیگر ابوبکر یقین «مجموعه غزلیات» اوست که هم‌اکنون آماده چاپ است.
این داستان شنید ظریفی به طنز گفت تخمیست زشت مانده بجای از کلاغ زشت
وین در زمین عافیت اعقاب خویش را تخمیست کز برای شرف می‌پراکنم