تحدیث

نخست جلوگیری از هرج و مرج در نقل احادیث که بر اساس اجازات نقل حدیث از هر کسی و از هر جا پذیرفته نمی‌شد. دوم آنکه معرفی شیخ و اجازه وی، موجب اطمینان شنونده به ناقل حدیث می‌گردید. سوم آنکه بر طبق صلاحیتی که شیخ در شاگرد می‌دید، دایره اجازه تحدیث، سعه و ضیق می‌یافت، زیرا چه بسا شاگردی فقط در نقل کتاب خاصی مجاز و محدود بود، ولی شاگرد دیگری در نقل تمام کتب حدیث مجاز می‌شد. و به اصطلاح، صلاحیت ناقلین از ناحیه استاد، کنترل می‌گردید و حدود ناقلین روایات معین می‌شد.

حدیث، در لغت به معنی هر چیز نو و جدید است، خبر و کلام را نیز حدیث خوانند. ابوالبقاء گوید: «حدیث، اسم مصدر از تحدیث به معنی خبر دادن است، سپس قول یا فعل یا تقریری که به محمد منسوب شود را بدان نامیده‌اند، و جمع آن احادیث بر خلاف قیاس است». در اصطلاح، حدیث عبارت است از سخنی که حاکی از قول یا فعل یا تقریر معصوم باشد. چنان‌که جمعی از علمای درایة و اصول تصریح کرده‌اند.

بدل گشته او را ز بار درشت چو گردن به تقعیر تحدیث پشت

صالح بن احمد کُومُلادی/کوملابادی همدانی با کُنیهٔ ابوالفضل، همچنین شهرت‌یافته به ابوالفضل، حافظِ همدانی (۹۱۵–۹۹۴م) (نسب: صالح بن احمد بن محمد بن احمد، تمیمی کُومُلادی همدانی) فقیه حنفی، محدث و حافظ حدیث ایرانی در سدهٔ چهارم هجری/دهم میلادی بود که بسیار عمر کرد. نوشته‌هایی در علم حدیث نگاشت؛ طبقات الهمذانیین و سنن التحدیث.