اقتصاص
معنی کلمه اقتصاص در فرهنگ معین
معنی کلمه اقتصاص در فرهنگ عمید
۲. قصاص خواستن.
۳. قصه گفتن، روایت کردن.
معنی کلمه اقتصاص در فرهنگ فارسی
معنی کلمه اقتصاص در دانشنامه اسلامی
...
[ویکی فقه] اقتصاص (علوم قرآنی). اقتصاص، اخذ مضمون آیه ای در آیه دیگر را می گویند.
صنعت «اقتصاص» یکی از اسلوب های بدیعی قرآن است. چنان چه مضمون آیه ای برگرفته از آیه یا آیات دیگر باشد، اقتصاص صورت گرفته است؛ چه این آیات در یک سوره باشند، چه در سوره های گوناگون.
مثال
مانند:۱. (... وآتیناه اجره فی الدنیا وانه فی الآخرة لمن الصالحین) که برگرفته از (ومن یاته مؤمنا قد عمل الصالحات فاولئک لهم الدرجات العلی) است.۲. (ولولا نعمة ربی لکنت من المحضرین) که از آیات (... فاولئک فی العذاب محضرون) و (... ثم لنحضرنهم حول جهنم جثیا) گرفته شده است.
[ویکی فقه] اقتصاص (منطق). اقتصاص یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای شرحی کوتاه (بیشتر در قالب داستان) از وقایع گذشته و حال در ابتدای خطابه است.
از توابع خطابه، نظم و ترتیب گفتارهای خطابی است. نظم و ترتیب سخنان خطابی به این است که آن گفته ها دارای تصدیر، بیان مقصود، اقتصاص و خاتمه باشد.
توضیح اصطلاح
اقتصاص عبارت از این است که در اثبات و تایید مطلوب، شرح کوتاهی از جریانی که در سابق واقع شده و یا اکنون در حال وقوع است بیان شود که می تواند در قالب داستان ذکر شود. ذکر داستان از بهترین چیزهایی است که به قانع کردن شنونده کمک می کند و مقصود گوینده را به اذهان نزدیک می کند، حتی نزد عامه، ذکر داستان از قوی ترین شیوه هاست.
راز اقتصاص
راز مطلب این است که انسان دوست دارد مطالب را به صورت داستان بشنود و از آن لذت ببرد. این اشتیاق یا برای سیر کردن تمایل فطری به کسب اطلاع و آگاهی است و یا برای ارضای غرایز دیگر، و بی گمان ذکر داستان به عنوان یک تجربه موفق، دلیل و شاهد گویایی برای ادای مقصود است. بعد از ذکر اقتصاص، خطیب یا نویسنده شروع می کند به بحث در اصل مطلب تا شنوندگان را خرسند کند. خواجه نصیرالدین طوسی می گوید: «و اما اقتصاص، رسم و نشان تصدیق باشد و آن، ایراد قصه بود که چه رفته است و چه بوده است و خاص بود به مشاجرات و منافرات».
مستندات مقاله
...
معنی کلمه اقتصاص در ویکی واژه
قصه گفتن.
جملاتی از کاربرد کلمه اقتصاص
در دلت فیّاض مشکل گر بود بویی ز عشق مطلبت زین گفتگوها نیست غیر از اقتصاص
وَ قالَتْ امّه لِأُخْتِهِ و اسمها مریم قُصِّیهِ ای اتبعی اثره و منه القصص لانّه اتّباع اثر ما یقصّ، تقول قصّ اثره قصّا و قصصا و اقتصّه اقتصاصا. فَبَصُرَتْ بِهِ عَنْ جُنُبٍ ای عن بعد تبصره و کانت تمشی علی السّاحل محاذیة للتابوت حتّی رأت آل فرعون قد التقطوه تقول ابصرت کذا و بصرت به عن جنب، ای مکان جنب. صفة موصوف محذوف. و قیل عن جنب ای عن ناحیة لانّها کانت تمشی علی الشّط وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ انّها تقصّ اثره و انّها اخته. فرجعت الاخت الی امّها بخبر موسی.